Traumatische gebeurtenissen kunnen zich op verschillende manieren manifesteren bij individuen. Ernstige gebeurtenissen zoals ongevallen, verwaarlozing, geboorte trauma, bedreigingen, misbruik of fysiek geweld kunnen diepe indruk achterlaten.
Hoewel de meeste mensen na verloop van tijd herstellen en verder kunnen gaan, kunnen sommigen maanden na de gebeurtenis last krijgen van aanhoudende symptomen.
Deze symptomen omvatten herbelevingen, prikkelbaarheid, overmatige waakzaamheid, slapeloosheid en de neiging om situaties te vermijden die aan het trauma doen denken.
Zelfs zeer emotioneel ingrijpende gebeurtenissen zoals verwaarlozing, pesten of afwijzing kunnen leiden tot trauma, wat de basis kan vormen voor een negatief zelfbeeld en persoonlijkheidsproblematiek. In beide gevallen kan dit resulteren in een posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Er zijn verschillende vormen van PTSS, elk met hun eigen kenmerken en oorzaken:
Enkelvoudige PTSS:
Dit is de meest voorkomende vorm van PTSS en ontstaat als gevolg van één enkele traumatische gebeurtenis. De symptomen blijven langer aanhouden dan verwacht en kunnen het dagelijks functioneren beïnvloeden.
Meervoudige PTSS:
Deze vorm ontstaat door een reeks ernstige gebeurtenissen over een bepaalde periode. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij mensen die in een onveilige omgeving leven of herhaaldelijk slachtoffer zijn van mishandeling, misbruik of geweld.
Complexe PTSS:
Deze vorm ontstaat vaak wanneer traumatische gebeurtenissen plaatsvinden tijdens de kindertijd. Het omvat ernstig misbruik, mishandeling of verwaarlozing, wat op lange termijn kan leiden tot problemen in de ontwikkeling en het dagelijks functioneren. Symptomen kunnen variëren en blijven soms verborgen tot latere levensfasen.
Comorbide PTSS:
Dit verwijst naar het hebben van meerdere psychische stoornissen tegelijk, naast PTSS. Dit kan voorkomen bij mensen met verslavingsproblemen of andere psychische aandoeningen. Het behandelen van comorbide PTSS kan complex zijn, omdat verschillende stoornissen tegelijkertijd moeten worden aangepakt.
Dissociatieve symptomen bij PTSS:
Deze vorm van PTSS omvat dissociatieve symptomen, waarbij iemand zich losgekoppeld kan voelen van zichzelf, hun emoties of hun omgeving. Flashbacks, geheugenverlies en andere ernstige symptomen kunnen aanwezig zijn, wat de grip op de realiteit kan verstoren.
De oorzaken van PTSS kunnen variëren, maar de aandoening ontstaat meestal na het ervaren van een traumatische gebeurtenis. Dit kan een persoonlijk trauma zijn, getuige zijn van een traumatische gebeurtenis bij anderen, of herhaalde confrontatie met de details van een traumatische gebeurtenis (bijvoorbeeld bij hulpverleners die met heftige situaties omgaan).
De gevolgen van PTSS kunnen ingrijpend zijn. Naast symptomen zoals angst, depressie en gedragsproblemen, kan PTSS ook leiden tot verhoogde stress, burn-out en verstoring van het dagelijks leven. Mensen met PTSS kunnen last hebben van herbelevingen waarbij ze het trauma opnieuw beleven, wat hun vermogen om normaal te functioneren en relaties aan te gaan kan beïnvloeden.
De symptomen van PTSS kunnen variëren, maar sommige zijn herkenbaar en kunnen worden onderverdeeld in emotionele en fysieke aspecten.
Emotionele symptomen van PTSS
Intrusieve symptomen:
Dit omvat ongewenste, terugkerende herinneringen aan het trauma in de vorm van flashbacks, nachtmerries en intense emotionele reacties wanneer de traumatische ervaring wordt opgeroepen.
Ontkenning of vermijding:
Mensen met PTSS proberen vaak elke herinnering aan het trauma te vermijden. Dit kan gepaard gaan met emotionele afstandelijkheid, het vermijden van gesprekken over het trauma en het ontlopen van plaatsen die herinneren aan de gebeurtenis.
Negatieve veranderingen in stemming of cognitie:
Schuldgevoelens, schaamte, depressieve gevoelens en een gevoel van emotionele verdoving kunnen allemaal voorkomen. Mensen kunnen zichzelf de schuld geven van het trauma, negatieve gedachten over zichzelf en anderen ontwikkelen en moeite hebben met het ervaren van positieve emoties.
Hyperarousal of extreme alertheid:
Mensen met PTSS kunnen constant in een staat van alertheid verkeren, waardoor ze overgevoelig zijn voor mogelijke dreigingen. Dit kan leiden tot slaapproblemen, prikkelbaarheid en concentratiestoornissen.
Irritatie of woede:
Overmatige prikkelbaarheid en woede-uitbarstingen zijn gebruikelijke symptomen van PTSS. Mensen kunnen snel boos worden, gespannen spieren ervaren en moeite hebben om zich te ontspannen.
Lichamelijke symptomen van PTSS
Natuurlijke reacties en patronen: PTSS verandert de natuurlijke reacties van het lichaam en veroorzaakt extreme reacties vergelijkbaar met die tijdens de traumatische gebeurtenis.
Dit kan leiden tot verhoogde alertheid, snelle schrikreacties en angst.
Angstreactie op triggers:
Voortdurende angst en stress kunnen ertoe leiden dat mensen met PTSS gevaar overal verwachten. Dit kan leiden tot overmatige alertheid en een verhoogde hartslag.
Vermoeidheid:
De voortdurende alertheid en angst van PTSS kunnen leiden tot vermoeidheid. Mensen kunnen zich uitgeput voelen en een verminderde energie hebben.
Pijn:
De stress van PTSS kan gevoeligheid voor pijn verhogen, waardoor pijn intenser wordt ervaren.
Kortom, PTSS kan zich op verschillende manieren uiten bij verschillende individuen. Hoewel de symptomen kunnen variëren, zijn ze over het algemeen gerelateerd aan herbelevingen, vermijding, emotionele veranderingen, hyperarousal en fysieke reacties.
Het begrijpen van deze symptomen is essentieel om PTSS te herkennen en passende ondersteuning te bieden.
