Het lijf mag niet schudden, niet beven, niet huilen, niet trillen. Veel mensen hebben zichzelf dat afgeleerd, vaak al vroeg, omdat het niet veilig was om zichtbaar te zijn met emotie of ontlading. Maar onder die controle werkt het autonome zenuwstelsel door. Het systeem blijft signaleren, blijft paraat, blijft vasthouden. BRTT® maakt ruimte voor een gecontroleerde ontmoeting tussen die twee, de bovenlaag van controle en de onderlaag van overleving. Jij blijft aanwezig, je doseert, je bewaakt veiligheid, en het lichaam krijgt toestemming om te doen wat het eigenlijk al heel lang wilde doen.Wat BRTT® zo krachtig maakt, is dat het niet alleen gaat over ontspanning. Het gaat over afmaken. Trauma ontstaat niet alleen door wat er gebeurde, maar vooral doordat het lichaam zijn natuurlijke overlevingsreactie niet kon voltooien. Vechten, vluchten, bevriezen of verdwijnen waren ooit de enige opties, maar ze werden gestopt, ingeslikt of vastgezet. Soms door macht, soms door onmogelijkheid, soms door afhankelijkheid, soms door schaamte, soms omdat je klein was en het niet kón.
Het lichaam bleef achter met onafgemaakte bewegingen, onafgemaakte impulsen en onafgemaakte ontlading. Dat is precies waarom veel mensen jarenlang in een soort halve stand leven, altijd net iets te gespannen, altijd net iets te alert, of juist afgesneden, leeg, moe, weg. In een gezond zenuwstelsel ontstaat bij gevaar automatisch activatie. De sympathische tak komt op gang, spieren spannen zich aan, de psoas trekt samen, het lichaam bereidt zich voor op actie. Wanneer het gevaar voorbij is en de actie afgerond kan worden, zakt het systeem vanzelf terug naar rust.
Bij trauma gebeurt dat niet. De actie wordt onderbroken. Het lichaam leert dat het niet veilig is om te bewegen, te duwen, te vluchten of zich te ontladen. Wat overblijft is freeze of dissociatie. BRTT® biedt een zorgvuldig opgebouwde mogelijkheid om die vastgelopen reacties alsnog te voltooien, in het hier en nu, met veiligheid.
NEUROGENE TREMOREN, WAT ER GEBEURT EN WAAROM HET BEGINT
Neurogene tremoren zijn onwillekeurige, ritmische contracties van spieren. Het zijn geen bewuste bewegingen en ook geen aangeleerde oefening. Het voelt eerder alsof het lichaam door een golf heen beweegt, soms klein en trillerig, soms groter en meer golvend. Het begint vaak in de benen en het bekken omdat daar in BRTT® de belasting en vermoeidheid het eerst voelbaar worden, en omdat juist dat gebied zo sterk verbonden is met overleving. Benen zijn vluchten. Bekken is bescherming. Psoas is klaarstaan. Daar begint het lichaam vaak te spreken. Niet omdat die plek het enige is dat iets draagt, maar omdat die plek vaak de eerste is waar je het ziet, voelt en herkent als pure overlevingsenergie.
De psoas speelt hierin een centrale rol. Biomechanisch is het een diepe heupflexor die je wervelkolom met je benen verbindt. Hij is betrokken bij opstaan, wegrennen, jezelf oprichten, jezelf klein maken, jezelf in een beschermhouding trekken. Neurologisch is het een spier die snel reageert op dreiging omdat hij betrokken is bij het klaarmaken voor beweging. Bij langdurige stress en trauma blijft de psoas vaak te actief, te kort, te gespannen, alsof het lichaam altijd op het punt staat om weg te moeten, te moeten duwen, of zich te moeten oprollen. Dat zie je in houding, in de stand van het bekken, in een holle of juist ingezakte rug, in een gespannen onderbuik, in een adem die niet meer diep durft.
Wanneer je in BRTT® de keten rond benen en heupflexoren bewust belast en daarna ruimte geeft, komt die spanning op een punt waar de spier niet meer strak kan vasthouden. Dan ontstaat er iets wat je heel precies kunt benoemen als een reflexmatige oscillatie, een ritme van aanspannen en loslaten dat zichzelf herhaalt. Dat ritme voelt als trillen. En omdat het onwillekeurig is, voelt het voor veel mensen als een eerlijke taal, alsof het lichaam eindelijk spreekt zonder dat het hoofd er iets van hoeft te vinden.
Fascia speelt mee, omdat fascia een doorlopend bindweefselnetwerk is dat spanning geleidt en vasthoudt. Fascia verbindt spierketens met elkaar, het is letterlijk het netwerk waar kracht doorheen loopt, maar ook het netwerk waar spanning zich in kan “zetten” als iemand jarenlang in hyperalertheid, controle of bevriezing leeft. Als iemand jaren in freeze heeft gezeten, is de fascia vaak minder veerkrachtig, droger, stugger, als een pantser dat zijn soepelheid heeft verloren.
BRTT® kan dan voelen alsof er iets ontdooit, alsof het pantser beweeglijker wordt. Tremoren kunnen zich daarom uitbreiden van benen naar bekken, langs de wervelkolom, soms tot in schouders, nek of kaak. Dat is geen truc, het is vaak gewoon de weg die spanning in het netwerk kiest wanneer er ruimte ontstaat. Je ziet dan dat het lichaam als het ware een route afmaakt. Eerst onderin, waar de vluchtspieren zitten, dan omhoog, langs segmenten waar controle, schaamte, verdriet of woede ooit is vastgezet.
HET AFMAKEN VAN FIGHT, FLIGHT EN FREEZE, EN HET AFLEREN VAN DISSOCIATIE
BRTT® is geen methode die fight, flight, freeze en dissociatie wegdrukt. Het is een methode die deze responsen erkent als intelligent en nodig, en die het lichaam helpt om ze af te maken. Veel mensen denken dat traumaheling betekent dat je rustig wordt. Maar voor veel systemen betekent heling eerst dat je weer contact krijgt met de energie die je ooit niet mocht voelen. Niet om erin te blijven hangen, maar om de cyclus te voltooien. Fight is energie die niet mocht duwen. Flight is energie die niet mocht weggaan. Freeze is energie die vastliep toen er geen uitweg was. Dissociatie is het bewustzijn dat weg moest, omdat blijven te veel was.
Freeze is geen zwakte, maar een intelligente overlevingsreactie. Wanneer vechten of vluchten niet mogelijk is, schakelt het systeem naar immobiliteit. Spieren verstarren, adem wordt oppervlakkig, waarneming vernauwt, pijn en emotie worden gedempt. Dit kan levensreddend zijn. Het probleem ontstaat wanneer deze toestand niet meer loslaat. Dan wordt freeze een chronische staat. Het lichaam is dan niet meer alleen stil, het is als het ware verlamd in zichzelf.
Dissociatie is een verlengstuk daarvan. Het bewustzijn trekt zich terug om te overleven. Dit kan voelen als leegte, afwezigheid, geen contact met het lichaam, of juist leven vanuit het hoofd. Mensen kunnen functioneel zijn en toch niet werkelijk aanwezig. Ze kunnen praten over emoties en toch niets voelen. Ze kunnen alles begrijpen en toch niet kunnen veranderen. Dat is niet omdat ze niet willen, maar omdat het zenuwstelsel geleerd heeft dat voelen gevaarlijk is.
BRTT® is geen methode om dissociatie met wilskracht “weg te halen”. Dissociatie leer je niet af met uitleg. Dissociatie leer je af door een nieuwe lichamelijke ervaring, waarin het lichaam merkt, ik kan activatie voelen, en ik blijf hier, en het gaat weer voorbij. Iedere keer dat iemand dit ervaart, wordt dissociatie minder nodig. Niet omdat iemand besluit om niet meer weg te gaan, maar omdat het systeem opnieuw leert dat het veilig is om te blijven.
Wat je in tremoren vaak terugziet, is dat het lichaam de overlevingsreactie alsnog laat bewegen. Bij flight zie je vaak trillingen die door de benen willen lopen, alsof het lichaam eindelijk mag rennen zonder weg te hoeven. Bij fight zie je soms krachtiger schudden, duwimpulsen, spanning die zich ontlaadt in bekken of romp, soms zelfs de neiging om te trappen, te stoten, te drukken. Dat is niet agressie als gedrag, dat is energie als ontlading. Bij freeze zie je vaak eerst kleine, subtiele trillingen, bijna onzichtbaar, gevolgd door warmte en langzaam meer beweging. Dit is het ontdooien van immobiliteit. Je kunt letterlijk zien dat het lichaam van stijf naar beweeglijk gaat. Dissociatie wordt hierbij niet bestreden, maar overbodig. Het lichaam hoeft niet meer weg te gaan, omdat het nu mag blijven terwijl het spanning ontlaadt.
HET NEUROFYSIOLOGISCHE MECHANISME IN VIJF STAPPEN
Opbouw van spanning
In BRTT® leer je eerst spanning opbouwen op een manier die veilig blijft. Je belast spierketens die direct verbonden zijn met overleving, vooral benen, heupflexoren, bekkenbodem en diepe romp. Het doel is niet forceren, maar het zenuwstelsel wakker maken in een gecontroleerde setting. Dit wekt activatie op, vaak een lichte sympathische stand, precies genoeg om iets zichtbaar te maken, niet genoeg om iemand te overspoelen. In deze fase is jouw belangrijkste taak om te kijken. Hoe reageert de adem. Hoe reageert de blik. Hoe reageert de huid. Hoe reageert de spierspanning. Je bouwt niet alleen spanning op in spieren, je bouwt ook een relatie op met de draagkracht van het systeem.
De drempel bereiken
Door de belasting ontstaat vermoeidheid. De musculaire controle wordt minder strak. De motoriek gaat kleine correcties maken. In die fase worden reflexlussen actiever, spierspoeltjes registreren rek en spanning, en het ruggenmerg stuurt microcontracties terug om stabiliteit te houden. Als dit ritmisch wordt, ontstaat de eerste tremor. Je ziet vaak dat het lichaam precies daar begint waar iemand het meest pantser draagt, de bovenbenen, het bekken, de onderbuik, de psoaslijn. Dit is een cruciaal moment, omdat veel mensen hier voor het eerst voelen, ik verlies de controle. En dat is precies waarom BRTT® zo zorgvuldig moet worden opgebouwd. Je laat controle niet vallen, je laat controle zachter worden, in kleine stappen, zodat het zenuwstelsel niet in paniek schiet.
Onwillekeurige ritmische contracties
Hier neemt het lichaam over. De tremor is onwillekeurig, het is niet nadoen, niet spelen. Het kan klein zijn of groot. Soms voelt het als een motor, soms als golven. Dit is het moment waarop je als begeleider extreem helder moet blijven. Niet sneller, niet dieper, niet duwen. Alleen doseren, vertragen, kijken, voelen, bij de persoon blijven. Hier gaat het om veiligheid, omdat het zenuwstelsel in deze fase soms oude reacties opent, oud zeer, oude angst, oude woede, oude schaamte, of juist leegte en bevriezing. Alles kan opkomen, maar niets hoeft. Het doel is niet om iemand te laten ontploffen. Het doel is om iemand te leren dat hij of zij een golf kan voelen en toch kan blijven. Dat is de basis van regulatie.
In deze fase komen vaak ook de thema’s van het trauma zelf naar boven in lichamelijke vorm. Niet als verhaal, maar als impuls. Een duw die nooit mocht. Een trap die nooit mocht. Een bekken dat zich nooit mocht oprichten. Een borst die altijd klein bleef. Een keel die nooit geluid mocht maken. Een lichaam dat ooit weg moest. En doordat BRTT® op lichaamsniveau werkt, kan het systeem die bewegingen in microvorm alsnog afmaken, zonder dat iemand precies hoeft te weten waar het vandaan komt. Soms komt er wél een herinnering of beeld, maar zelfs dan blijft de kern hetzelfde, het lichaam maakt de cyclus af, en de begeleider bewaakt de bedding.
Autonome ontlading, van sympathisch naar parasympathisch
Dit is het stuk dat mensen vaak voelen als reset. De tremor gaat vaak samen met veranderingen in adem en arousal. Je ziet soms warmte in het gezicht, zuchten, slikken, trillen dat dieper wordt, of juist kleiner wordt. Soms komen emoties, soms komt ontroering, soms komt er een golf van stress die daarna wegzakt. In simpele taal, het autonome zenuwstelsel dat eerst geactiveerd werd, krijgt nu een route om te ontladen. Het lichaam laat stressenergie los. Niet omdat trauma ineens verdwenen is, maar omdat het systeem leert dat activatie niet het einde is, en dat het weer terug kan naar regulatie. Hier zit de verschuiving van sympathisch naar parasympathisch, en als het goed begeleid wordt, ontstaat er meer ventrale veiligheid, meer rust, meer contact.
De nervus vagus is hierin belangrijk, niet omdat hij de tremor maakt, maar omdat hij betrokken is bij de herregulatie. Wanneer iemand zucht, slikt, zachter gaat kijken, warm wordt, meer speeksel krijgt, dieper gaat ademen, zie je vaak tekenen van vagale verschuiving. Het lichaam beweegt terug richting veiligheid. Het hart en de adem vinden een ander ritme. De spierspanning laat los. Het is alsof het systeem zichzelf opnieuw afstemt. Dat is precies waarom dosering zo cruciaal is. Als je te ver gaat, schiet iemand in paniek of dissociatie. Dan wordt de vagale rem niet een zachte landing, maar een nooduitgang. Als je goed doseert, kan de vagale rem weer pakken als regulatie, niet als shutdown.
Herregulatie en integratie
Na de ontlading volgt de integratie. Dit is het moment waarop het zenuwstelsel leert, ik kan spanning voelen, en het gaat weer weg. Dit lijkt simpel, maar het is een van de diepste leerervaringen voor een lichaam dat jarenlang stress heeft gedragen. De adem wordt vaak voller. De spierspanning verzacht. De psoas voelt minder strak. De rug wordt warmer. De ogen worden zachter. Soms komt er een stille rust die mensen bijna niet kennen. Niet de verdoving van dissociatie, maar de rust van aanwezigheid. Niet het uitzetten, maar het landen.
In deze fase wordt ook duidelijk wat BRTT® op de lange termijn kan doen. Het is geen één sessie wonder. Maar het kan een patroon doorbreken. Het lichaam leert dat ontlading veilig kan zijn. Dat het niet hoeft te bevriezen. Dat het niet hoeft vast te houden. Dat het kan bewegen tussen activatie en rust zonder te breken. Dat is veerkracht. En dat is trauma herstel in de taal van het zenuwstelsel. Het brein labelt de ervaring als, ik kan spanning voelen en ik blijf hier. En precies dat label is de basis waarop dissociatie afleert. Dissociatie is een gewoonte van het systeem, en een gewoonte verandert door herhaling van een nieuwe ervaring, niet door analyse.
WAT WORDT ER OPGEZOCHT, OUD ZEER EN TRAUMA IN LICHAAMSVORM
Wat BRTT® vaak opzoekt, is geen herinnering als verhaal, maar als toestand. Het lichaam zoekt spanning op die ooit functioneel was. Het zoekt die plek waar stress al jaren wordt vastgehouden. Het zoekt de psoas die niet meer durft los te laten. Het zoekt fascia die zich heeft dichtgezet. Het zoekt adem die klein is geworden. Soms komt daar emotie bij, soms beelden, soms een impuls om te duwen, te trappen, te schreeuwen, soms juist een diepe stille rouw. Dat is oud zeer dat niet per se uit woorden bestaat, maar uit lichamelijke states. Een lichaam kan iets “weten” zonder het te kunnen uitleggen. Een lichaam kan reageren alsof het weer daar is, terwijl de persoon rationeel weet dat het nu veilig is. BRTT® maakt het mogelijk om die state te ontmoeten zonder dat iemand opnieuw hoeft te verdrinken in het verleden.
En dit is belangrijk om helder te benoemen, BRTT® is geen methode die je dwingt om terug te gaan naar het trauma. Het is een methode die je leert dat je in het nu kunt blijven terwijl het lichaam spanning loslaat. De ontlading kan gepaard gaan met emotie, maar emotie is niet de maatstaf van succes. Sommige mensen ontladen in stilte. Sommige mensen ontladen met zuchten. Sommige mensen ontladen met trillen en daarna diepe rust. Wat telt, is dat het zenuwstelsel de cyclus afmaakt. Activering, ontlading, herregulatie. En dat het systeem daarna niet opnieuw hoeft te bevriezen om het vol te houden.
WAAROM DIT WERKT ALS JE HET GOED BEGELEIDT
BRTT® werkt omdat het het lichaam helpt om een oude beschermstand af te bouwen via fysieke ontlading en herregulatie. Het zenuwstelsel krijgt een nieuwe ervaring, activatie kan bewegen, spanning kan trillen, en daarna kan het systeem weer zakken. Dat is precies de beweging die trauma vaak kwijt is geraakt. Trauma is niet alleen wat er gebeurde, trauma is ook het vastlopen. Het vastlopen in hyperalertheid, het vastlopen in controle, het vastlopen in bevriezing, het vastlopen in verdwijnen. BRTT® helpt het vastgelopen deel weer in beweging te brengen, in kleine stappen, met veiligheid als basis.
Je zou kunnen zeggen dat BRTT® een leerweg is voor het zenuwstelsel. Het leert, ik kan activeren zonder te breken. Ik kan ontladen zonder gevaar. Ik kan aanwezig blijven zonder weg te hoeven. Ik kan voelen zonder overspoeld te worden. En als die leerervaring zich herhaalt, verandert iets fundamenteels. Fight hoeft niet langer uit te barsten op onveilige momenten, omdat het systeem een route kent om spanning te ontladen. Flight hoeft niet langer constant op de achtergrond te draaien, omdat benen en bekken niet meer permanent klaarstaan. Freeze hoeft niet langer de standaard te zijn, omdat het lichaam ervaring krijgt met ontdooien. Dissociatie hoeft niet langer de noodrem te zijn, omdat het lichaam een andere rem leert, vagale regulatie als zachte landing, niet als uitval.
Wat overblijft, is veerkracht. Een lichaam dat kan bewegen tussen activering en ontspanning. Een zenuwstelsel dat weet dat het veilig is om te voelen. Een psoas die niet meer voortdurend op scherp staat. Een fasciaal netwerk dat weer mee beweegt in plaats van pantsert. Een adem die terug durft te zakken. En een mens die niet meer hoeft te verdwijnen om het leven aan te kunnen.
